Hoe kom je uit de put die armoede heet?

“Er is de laatste tijd veel geschreven over ‘de kloof’. Het verschil tussen arm en rijk. Maar hoe is het eigenlijk gesteld met ‘de put’? Veel mensen in Eindhoven zitten in ‘de put’. De put die armoede heet.

Met de invoering van de wijkteams vanWIJeindhoven wordt de schuldenproblematiek in Eindhoven meer en meer zichtbaar. Van de huishoudens waar de generalisten van WIJeindhoven aan de keukentafel zit kampt 90 procent ook met een schuldenproblematiek. Een ongelofelijk aantal. Hoe kom je erin, hoe houd je het vol, maar vooral hoe kom je uit deze put?

Als je in armoede leeft ontstaat een nieuwe dagelijkse realiteit die ervoor zorgt dat je nieuwe keuzes maakt. Wikken en wegen welke uitgave je wel en niet moet doen. Kiezen tussen een brood kopen en een pak melk of een fles frisdrank. Op zaterdag de krant lezen is geen vanzelfsprekendheid; een krant is immers 5 procent van je weekbudget. Een keertje uit eten? Daar doe je de hele week boodschappen van. Je bent al blij als je de week weer gered hebt en de kinderen met een ontbijt en lunch naar school gaan. Geen vanzelfsprekendheid blijkt.

Maar liefst 12.500 Eindhovense huishoudens hebben in 2013 gebruik gemaakt van de minima-regeling ‘meedoen bijdrage’ en 450 huishoudens maken momenteel gebruik van de voedselbank. Als je denkt dat dat meevalt: er is bij een voedselbank een continue in- en uitstroom. Het is dus zo dat er jaarlijks vele malen meer huishoudens gebruik maken van de voedselbank. Een vangnet, waarvan we als stad liever hebben dat het niet nodig is.

Pasgeleden sprak ik een vrouw die altijd hard gewerkt heeft en door ziekte geveld is. De bureaucratie besliste voor haar dat haar ‘onzichtbare ziekte’ fibromyalgie niet erkend is waardoor voor haar na de maximale ziektewet de bijstand wachtte. Het is een feit; armoede kan iedereen overkomen! Overleven op een minimaal bedrag, schuldeisers die in je nek hijgen. Stress en daardoor niet meer goed kunnen functioneren. Niet meer weten hoe het verder moet. Teneinde raad besluit je om je hoofd diep onder de dekens te stoppen. Je verkrampt en hoopt dat alles vanzelf voorbij gaat. Wat niet gebeurt natuurlijk. Hoe mooi zou het zijn als er dan de helpende hand is die je letterlijk uit de put trekt?

Ooit heb ik als mantelzorger in de rij gestaan bij de voedselbank. Als je wekelijks anderhalf uur in de rij staat hoor je echte verhalen van echte mensen. Dat geeft inzicht. Armoede en het hebben van schulden kan iedereen overkomen. Soms weet je niet beter, is dat de wereld waarin je bent opgegroeid. Soms heb je ronduit pech, word je chronisch ziek en verandert je leven drastisch.

Herkenbaar, het overkwam mij ook. Van een goed inkomen naar bijstandsniveau. Rondkomen van nog maar 30 procent van het inkomen dat je gewend was. Dat heeft nogal een impact op je sociale leven, maar vooral ook op de financiële verplichtingen die je hebt. Je moet je trots aan de kant zetten en hulp aannemen. Tweedehandse kleding dragen, smoesjes als je een uitnodiging krijgt voor etentjes of concerten. Blij zijn als je met een volle boodschappentas de supermarkt uitloopt (tik die ik er nu nog aan overgehouden heb). Mijn eigen ervaringen en wat ik aan de zijlijn meemaakte zorgen ervoor dat het onderwerp armoede mij steeds raakt en ik de ontwikkelingen in schuldhulpverlening nauw op de voet volg.

In september heeft het PvdA-ombudsteam een maatschappelijke verkenning uitgevoerd. De teamleden spraken met hulpverleners uit het werkveld en met cliënten. Waar lopen zij tegenaan, wat kan beter, wat gaat goed. De gesprekken resulteerden in het pamflet ‘Schuldhulpverlening in Eindhoven’. Naast het zichtbaar maken van de pijnplekken, geeft het pamflet ook aanbevelingen hoe de schuldhulpverlening anders en beter zou kunnen.

Op basis van dat pamflet heeft de PvdA Eindhoven een voorstel gemaakt dat bestaat uit zes maatregelen die samen een integrale aanpak vormen waarbij op een andere manier naar schuldhulp wordt gekeken. Met aandacht voor preventie, training en nazorg. Een belangrijk punt waar we voor wilden pleiten was wat onorthodox: ‘het afkopen’ van schulden.

Als mensen in de schuldsanering komen lossen ze vaak (in de drie jaar) minder af dan dat er aan begeleiding betaald wordt voor de bewindvoerder. Wie in de bijstand zit zal gemiddeld per maand 48 euro sparen en na drie jaar ‘sparen’ circa 1.500 euro aflossen. Terwijl er ruim 3.500 euro aan begeleidingskosten c.q. bewindvoeringskosten wordt uitgegeven. Die begeleidingskosten worden vaak ook uit de bijzondere bijstand betaald. Op dit moment vergoedt de gemeente Eindhoven 1,6 miljoen aan bewindvoeringskosten via de wet bijzondere bijstand.

Hoge maatschappelijke kosten dus, waar zeker iets aan gedaan moest worden. Vaak geven we ruim twee keer meer uit aan proces dan resultaat. Daarnaast zijn er meer bijkomende kosten die voortkomen uit het proces vanaf het moment dat de cliënt met schulden zich wendt tot de gemeente.

Inmiddels heeft wethouder Lenie Scholten bekend gemaakt dat Eindhoven een van de pilotsteden is van het Goede Gierenfonds, ontwikkeld door onder anderen Pieter Hilhorst. Het Goede Gierenfonds sluit goed aan bij de achterliggende gedachte en doel van eerder genoemde saneringsfonds, wij omarmen dan ook de deelname van twee Eindhovense wijken aan het Goede Gierenfonds.

Het PvdA-voorstel is een pleidooi voor minder bewindvoerderstrajecten. Daardoor geven we minder uit aan uitvoeringskosten en aan kostbare saneringstrajecten. Kwetsbare Eindhovenaren die beschermde bewindvoering nodig hebben geven we door een keurmerk de mogelijkheid te kiezen uit een aanbod van betrouwbare bewindvoerders. Jongeren laten we niet met een schuld hun toekomst tegemoet gaan. Werken loont en wie werkt aan inkomstenverbetering wordt daarin gesteund.

Het zal de armoede niet de stad uit bannen, daar is veel meer voor nodig. Maar laat het een eerste hand zijn, een trap omhoog om uit de put te komen!”

OPINIE – De auteur van dit artikel over armoede is Ellen Schoumacher, raadslid voor de PvdA in Eindhoven.

Bron: opinie-artikel geplaatst op 21 november in het Eindhovens Dagblad.

Link naar bericht over maatschappelijke verkenning schuldhulpverlening.