Opiniestuk Staf Depla in ED – ‘Social return’ kan wel goed werken

In Eindhoven willen we dat iedereen een kans krijgt om te werken. Het hebben van werk maakt mensen economisch zelfstandig. Maar werk is meer. Mensen die een baan hebben, voelen zich vaak gelukkiger en zijn meer betrokken.

Te veel mensen krijgen die kans niet. Iedereen kent wel iemand in zijn familie of omgeving die ongewild langs de kant staat. Jongeren die van het praktijkonderwijs komen, vinden moeilijk een baan. Hetzelfde geldt voor mensen met een arbeidsbeperking of een Wajong- uitkering. En denk eens al die 55-plussers die zich suf solliciteren. Al deze mensen hebben recht op een kans.

Opleiding en werk
Daarom vragen we ondernemers die opdrachten voor de gemeente doen daar een steentje aan bij te dragen. We noemen dat social return. Bij de aanbesteding van onze opdrachten krijgen ondernemers meer kans op de opdracht als ze mensen zonder werk inzetten. Zo hebben we bij de aanbesteding van de schoonmaak van onze gebouwen een bedrijf uitgekozen dat mensen zonder baan ook een kans geeft. Deze mensen krijgen opleiding en werk. Soms beginnen ze met een paar dagen werken per week. Als dat goed gaat, stromen ze door naar een reguliere baan in het schoonmaakwerk.

Terechte kritiek
Soms passen gemeenten sociale return ondoordacht toe. Er zijn bedrijven die alleen mensen met een uitkering aannemen om een aanbesteding te winnen. Als de klus klaar is, staan de medewerkers weer op straat. En juist bedrijven die kansen bieden aan mensen die kwetsbaar zijn op de arbeidsmarkt, worden zo benadeeld. De voorzitters van MKB-Nederland (Michaël van Stralen) en VNO-NCW (Hans de Boer) hebben daar terecht kritiek op en willen dit daarom afschaffen (ED opinie 12 september). Maar hun oplossing is dom. Zo laten ze mensen met een arbeidsbeperking of uitkering in de kou staan.

Duurzaam sociaal ondernemen
Hoe dan wel? De gemeente Eindhoven heeft geluisterd naar de signalen van ondernemers en steekt hier een stokje voor. Een betere oplossing is bedrijven belonen die wel oog hebben voor mensen die moeilijk aan het werk komen en daar op een duurzame en goede wijze invulling aan geven. Zij krijgen de kans aan te tonen dat ze duurzaam sociaal ondernemen. Dat kan door het behalen van een certificaat: Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO). De PSO kijkt niet zozeer naar een opdracht, maar naar de organisatie zelf. Dit instrument is ontwikkeld samen met ondernemers. Het voordeel hiervan is dat bedrijven geen rekening hoeven te houden met de tijdelijkheid van de opdracht. Ze investeren daardoor continu in de doelgroep. Ze zorgen bijvoorbeeld voor begeleiding en de mensen zijn geen tijdelijke krachten, maar worden onderdeel van het bedrijf.

In onze regio heeft een groeiende groep instellingen en bedrijven zich inmiddels aangesloten bij de PSO. Daarmee loopt onze regio voorop in Nederland. Zo hebben bijvoorbeeld Van der Hoorn Buigtechniek, Caspar de Haan en Gascogne Schoonmaak al een PSO-certificaat. Bedrijven die mee willen doen krijgen 1.000 euro als bijdrage in de kosten.

Creatieve aanpak
Niet alleen bedrijven doen mee. De gemeente vraagt aan instellingen die meer dan 100.000 euro subsidie krijgen ook hun steentje bij te dragen. Daarom heeft ook de GGzE een PSO-certificaat. Deze instelling zorgt zo niet alleen voor mensen met psychische problemen, maar geeft ze ook kans op werk. De gemeente Eindhoven past de eisen voor social return aan de aard en omvang van de opdracht aan. Een vast percentage is voor kleine ondernemers namelijk onnodig moeilijk. En we dagen ondernemers ook uit om zelf met een creatieve aanpak te komen. Als het maar een bijdrage levert aan ‘meer mensen kansen op een baan’. Stageplekken en werkervaringsplekken tellen dus ook.

In de bijstand
Bij grotere opdrachten blijft 5 procent van de aanneemsom een must. Mensen hebben dan langer werk en meer kans op een goed doorlopend leer-werktraject. Zo hebben we bij de aanleg van glasvezel in onze stad met Reggefiber afgesproken dat het voor de graafwerkzaamheden ook mensen aanneemt die nu nog in de bijstand zitten. Werk dat anders door goedkope arbeidskrachten uit het buitenland wordt ingevuld.

Tot slot. Afschaffen van social return is dus een slecht antwoord op terechte kritiek op social return. Het zijn diezelfde voorzitters van de werkgevers die in het sociaal akkoord afgesproken hebben om 125.000 mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te helpen. Werkgevers die hier enthousiast mee aan de slag gaan, willen door de overheid hier terecht voor beloond worden. Niet alleen met mooie woorden maar ook met meer kansen op overheidsopdrachten. Daar maak ik me sterk voor.