Een opinie over referenda

Door: Wim Arts – voorzitter PvdA Nuenen c.a.

De afgelopen weken was ik op vakantie in Frankrijk. Ik had daar gelukkig een redelijke wifi. De Britten gingen immers naar de stembus  en dan wil je wel weten, Brexit or not?

De Britten hebben gekozen voor het waarschijnlijk grootste experiment wat ooit wordt gehouden. Economen zullen ongetwijfeld hiervan smullen, maar ik houd niet zo van experimenten waar niemand ook maar enig idee heeft wat de consequenties zijn. Er zijn de laatste dagen al vele analyses gemaakt waarom de Britten zo gestemd hebben. In al deze analyses komt naar voren dat mensen hebben afgerekend met het bestaande systeem, bestaande verhoudingen of wat dan ook.

En precies daarom ben ik niet zo van referenda. Ook in Nederland hadden we pas geleden een referendum gehouden over het associatieverdrag met Oekraïne. Slechts weinigen overzagen het verdrag en wat de consequenties van hun stem waren. Ook hier speelden de emoties de boventoon voerden en die zijn zelden een goede raadgever. De Zwitsers hebben meer ervaring met referenda maar daar zie je dat de onderwerpen helder en overzichtelijk zijn. Zij gingen naar de stembus over bijvoorbeeld de invoering van een basisinkomen, het voorstel om voor directe nabestaanden landelijk belasting te gaan heffen op grote nalatenschappen, voor of tegen een toekomst met alternatieve geneeswijzen of tegen straaljagerherrie in toerismegebieden in vredestijd. Daarbij komt dat deze vorm van  directe democratie traditioneel verankerd is in de Zwitserse samenleving.

De meeste landen hebben we deze traditie niet en referenda kunnen dan makkelijk worden gebruikt om, met het even wie, af te rekenen. Dat moeten we niet willen. Ook omdat in ons land referenda vanuit burgerinitiatieven kunnen worden afgedwongen, kunnen uitslagen strijdig zijn met allerlei verdragen wat ongetwijfeld problemen oplevert.

Natuurlijk is een volksraadpleging  een sympathiek instrument als het onderwerp duidelijk en overzichtelijk is. Maar we kiezen volksvertegenwoordigers en van hen mogen we verwachten dat zij op basis van goede argumenten komen tot afgewogen keuzes. En daar moeten zij verantwoording over afleggen aan de kiezers. Toch zou ik een uitzondering willen maken. Ik zou graag  een referendum willen houden over de  130 km op de snelwegen. En liefst dan wel zo snel mogelijk want experimenteren of 130 echt wel meer doden oplevert is inmiddels door de cijfers al bewezen.

Wim Arts
Voorzitter PvdA Nuenen c.a.