Spreektekst Begroting 2025

Beste leden van de Raad,

In 2022 hebben wij met elkaar beloofd Eindhoven samen morgen mooier te maken. En elk jaar zien wij in de begroting dat stapje bij stapje werkelijkheid worden. De PvdA is trots op de groei van onze stad. We bouwen hier de economie en de banen van de toekomst. Wijzelf maar ook onze kinderen en kleinkinderen gaan hier profijt van hebben.
Iedereen moet in die groei winnaar zijn. In de begroting zien we veel plannen die deze ambitie onderstrepen.

We zien de woningbouwversnelling, we behoren binnen Nederland inmiddels tot de koplopers. We zien de bibliotopen en buurtontmoeting die de sociale cohesie in onze wijken moeten versterken. We zien ook de extra minimaregelingen, omdat we willen dat niemand aan de zijlijn staat. En we zien de investeringen in extra ambtenaren en onze organisatie, dat is waar onze realisatiekracht begint.

Ook hoorden we vorige week tijdens de meningsvormende vergadering goede reacties op sommige van onze vragen. We hoorden dat de wethouder gaat inzetten om de werving van expatvrijwilligers voor sportverenigingen onder te brengen bij bedrijven . De burgemeester was enthousiast over de agendering verwarde personen in relatie tot veiligheid. En veel van onze vragen over cruciale banen gaan terugkomen tijdens de agendering die in december plaatsvindt.

En het klinkt allemaal zo makkelijk, morgen samen mooier maken, maar dat is het niet. De naweeën van Corona, de energiecrisis veroorzaakt door de Russische invasie in Oekraïne, inflatie, hoge bouwkosten, en toenemende spanningen, zowel internationaal als nationaal.

In Eindhoven zitten we niet stil. Hoe groot de tegenwind ook is, we bouwen door aan die mooiere toekomst. Een toekomst met een nieuwe economie waar we nu de ruimte voor zoeken en waar we met onze Brainportpartners hard aan werken. Dat gaat om banen, dat gaat om welvaart, dat gaat om veiligheid maar het gaat vooral om het welzijn van onze inwoners. De komende jaren moeten we de voorwaarden creëren zodat deze groei en ontwikkeling op de best mogelijke manier plaatsvinden. Zodat iedereen elke Eindhovenaar bij deze ontwikkeling winnaar is.

Tijdens de meningsvorming benadrukte de PvdA dat het in de groei van onze stad belangrijk is om op twee hoofdlijnen vol in te zetten.

• De ene lijn is dat we als stad meer regie pakken. Wij willen dat de overheid zo veel mogelijk aan het roer staat bij de belangrijkste opgaven in Eindhoven. Alleen zo weten we zeker dat elke Eindhovenaar wint bij deze groei. Niet alles over de schutting gooien, maar zelf veel meer het voortouw nemen. We kunnen niet te veel van anderen afhankelijk zijn over de vraag hoe Eindhoven erover 10, 20 of zelfs 50 jaar uitziet. Daar moeten we zelf zoveel mogelijk controle over proberen te krijgen. Van de economie tot en met het sociaal domein. Wij zijn er trots op dat we die verantwoordelijkheid steeds meer nemen.

Regie pakken kan alleen als je de financiële voorwaarden daarvoor hebt. Alleen zo kunnen we naast regie ook realisatiekracht verwezenlijken. We hadden het al over de investeringen in de organisatie, met meer ambtenaren, en een gemeente die in staat is grote projecten op zich te nemen. Op financieel vlak is de PvdA blij dat het college naar ons geluisterd heeft en de 10%-norm op het weerstandsvermogen heeft los gelaten. Komende jaren gaan we daar met de auditcommissie nog zorgvuldiger naar kijken.

Maar regie pakken betekent ook dat we er zijn voor hen die ons het hardste nodig hebben. De inflatie heeft wild om zich heen geslagen. Veel Eindhovenaren hebben het moeilijk. En veel organisaties die onze stad zo mooi maken weten steeds minder makkelijk hoe ze de eindjes aan elkaar moeten knopen. Om die reden is het belangrijk dat we onze maatschappelijke organisaties in de zorg, welzijn, en cultuur bijstaan.

Vorig jaar stelde de gemeente op initiatief van de PvdA een stelpost in, we zijn blij om te zien dat deze stelpost dit jaar opnieuw wordt gehandhaafd. Opnieuw op 5 miljoen. De PvdA vindt het gezien de groei van Eindhoven, de niet afgenomen uitdagingen voor deze organisaties, en de ruimere financiële middelen logisch om deze stelpost aan te vullen. Met een motie stellen we voor daar incidentele middelen van 5,9 miljoen voor te gebruiken indien maatschappelijke organisaties aangeven meer nodig te hebben dan nu begroot.

Daarnaast vinden we het belangrijk een structurele oplossing voor dit probleem aan te dragen. In dezelfde motie roepen we op bij de kadernota 2026 bij de nieuwe indexering, dus opzetten van de juiste inflatiecorrectie, hierop in te zetten, alsmede andere instrumenten zoals het in stand houden van de stelpost. Zo zorgen we ervoor dat onze maatschappelijke organisaties in de cultuur, zorg, en welzijn komende jaren structureel sterker staan in de groei van Eindhoven.

• Onze tweede hoofdlijn was tijdens de meningsvormende vergadering ook duidelijk. De PvdA vindt het belangrijk dat juist in onze stad de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Dat klinkt bestraffend, maar dat is het niet. Juist wij als stad creëren de ruimte voor het bedrijfsleven om te groeien. Dat willen we want dat is belangrijk. Maar die groei heeft ook gevolgen. Niet iedereen kan zomaar meekomen, er is een tekort aan publieke voorzieningen, de prijzen stijgen, en inwoners merken dat. Kan je je nog inschrijven bij de huisarts? Wat kost een biertje dadelijk?

De groei van de stad is een gedeeld belang. Maar het geeft grote bedrijven extra verantwoordelijkheid bij te dragen. Enerzijds doen we dat in de samenwerking. Dat doen we goed, en dat zien we ook terug in de begroting. Met het bedrijfsleven en de kennisinstellingen voorop. Zie de vereniging Brainport voor Elkaar. Het is een stap in de goede richting en laat vooral zien hoe we op unieke manieren grote uitdagingen proberen aan te gaan. Daarvoor mag Eindhoven zichzelf op de borst kloppen.

Maar het is niet genoeg. We kunnen meer doen. Waar we aan de ene kant samenwerken om grote maatschappelijke uitdagingen aan te gaan, moeten we aan de andere kant als gemeente soms direct kunnen schakelen. Dan helpt het dat we daarvoor de juiste middelen hebben. En grote bedrijven moeten ook daaraan hun eerlijke bijdrage leveren.

En er is natuurlijk de morele kant van het verhaal. Als je veel bijdraagt aan de groei van onze stad, en alle consequenties die dat met inwoners voor zich meeneemt, dan moet je je eerlijke deel bijdragen voor het oplossen van de problemen in de stad.

Tijdens de meningsvormende stelden we daarom voor de toeristenbelasting te verhogen. Helaas krijgen we daar onvoldoende de handen voor op elkaar, maar wij blijven dat een goed idee vinden. En daar stoppen de ideeën niet. Gericht heffen moet een belangrijker instrument zijn in de opgaven die voor ons liggen.

Wij blijven ons inzetten op dit onderwerp. Wij zullen daarom op dit onderwerp een agenderingsverzoek indienen om het zo snel mogelijk met raad en gemeente te bespreken. Het is belangrijk daar goed voorbereid op te zijn zodat we met elkaar scenario’s kunnen uitwerken hoe de gemeente via belastingen gericht kan heffen. Zodat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen.

Niet in deze periode conform het bestuursakkoord, maar mogelijk in een raadsperiode daarna. Dit zodat grote bedrijven die het meest profiteren van de groei ook het meest bijdragen. Hierin moet worden onder meer de toeristenbelasting, de OZB, de forensenbelasting en al die andere belastingen die gemeentes kunnen heffen, worden meegenomen. Met deze agendering en scenario’s kunnen wij in de nabije toekomst nog zorgvuldigere keuzes maken hoe wij de schaalsprong op een zo eerlijk mogelijke manier gaan laten plaatsvinden.

• Samen bouwen aan een mooie toekomst. Het gebeurt niet vanzelf. In onze beschouwing zijn we vooral ingegaan op de rol van de gemeente. Maar wij willen ook dat iedereen de mogelijkheid heeft daar een steentje aan bij te dragen. Zich in zijn of haar kracht gezet voelt om verschillen te overbruggen, te verbinden, en iedereen mee te laten doen. Ongeacht je afkomst, je taal, je kleur, of je religie.

  Na een rondgang in de stad hoorden we dat veel scholen aanlopen tegen dezelfde spanningen die we op televisie zien, die we in de kranten lezen, maar die sommigen van ons ook dagelijks ervaren. Van racisme tot discriminatie, van vreemdelingenhaat tot uitsluiting. In Eindhoven mag niemand alleen staan. Het neemt toe in Nederland, en daar moeten we iets aan doen.

  Dit begint op jonge leeftijd. Om die reden komen de PvdA en Volt met de volgende motie. Wij roepen het college op om Eindhovense scholen in het voortgezet onderwijs in redelijkheid financieel te steunen bij het bezoeken van locaties in het kader van Holocausteducatie. Wij roepen ook op om Initiatieven tussen scholen en religieuze gemeenschappen (zoals de christelijke, islamitische, joodse en hindoeïstische gemeenschappen) te steunen/faciliteren. En wij roepen op om hiermee te beginnen met twee scholen die bij ons hebben aangegeven behoefte te hebben aan dit soort steun, en dat zijn het van Maerlant en het St. Joriscollege. Hopelijk kunnen we in de nabije toekomst nog veel meer scholen betrekken.

Tot zover