Opinie: Eenzaamheid is van ons allen

Oproep aan Eindhovenaren: maak echt contact elkaar!
Wat extra oprechte aandacht voor uw medemens doet wonderen. Bied uw naaste een reikende hand, zeg eens goedendag tegen elkaar. Laat de ander voelen dat hij of zij er toe doet en welkom is in onze stad. Maak echt contact met elkaar. Laat het niet bij de kerstdagen, graag het hele jaar als het even kan.

Op 24 december als opinie artikel gepubliceerd in het Eindhovens Dagblad. De volledige tekst kun je hieronder lezen.

Eenzaamheid lijkt voorgoed uit de taboesfeer te zijn gekomen. Supermarkten adverteren ermee; de commercial over dit thema van een Duitse supermarkt ging wereldwijd viraal.

Goed om het groter publiek te laten weten dat eenzaamheid bestaat en dat het geen ver van je bed show is. Maar hoe zit dat dan precies met eenzaamheid en wat kun je er aan doen?

Een reden voor de PvdA Eindhoven om eerder dit jaar een maatschappelijke verkenning uit te voeren bij zowel professionele organisaties als meer informele organisaties van vooral vrijwilligers. De bevindingen van deze gesprekken zijn samengevat in een pamflet ‘Eenzaamheid is van ons allemaal’ en via de website https://eindhoven.pvda.nl/aandacht/  te downloaden.

Vijf jaar geleden was er nog veel taboe rondom het thema eenzaamheid, vandaar dat het ‘sociale uitsluiting’ werd  genoemd. Dat klinkt minder erg dan eenzaamheid. Er was in 2010 ‘het jaar van armoede en sociale uitsluiting’ veel aandacht voor en er zijn inmiddels veel (wetenschappelijke) onderzoeken gedaan hoe verder met het optrekkend probleem ‘sociale uitsluiting’. En ondanks dat sociale uitsluiting voor hulpverleners en in het dagelijks leven uit de taboe sfeer is gekomen en we nu hardop van eenzaamheid spreken, is het blijkbaar lastig om eenzaamheid aan te pakken en tot goede oplossingen te komen.

Eenzaamheid is niet altijd zichtbaar. Wie vol in het leven staat, met veel mensen omgaat, die fijne collega’s of buren heeft. Die kan zich te midden van al die mensen toch eenzaam voelen. Eenzaamheid zit ‘m ook in de verwachtingen die iemand heeft van al die contacten.

Anderzijds kan iemand die alleen woont, veel alleen is en erg op zichzelf is, daar heel gelukkig mee zijn.    

Eenzaamheid is een onvrijwillige situatie in het leven die korter of langer kan duren. Tijdelijke eenzaamheid ontstaat bijvoorbeeld na een levensgebeurtenis zoals verhuizing of overlijden.

Zo sprak ik eens de vrouw van een kenniswerker die meeverhuisd was en overdag alleen was in haar nieuwe omgeving, waar ze niemand kende, ze sprak de taal niet en was voor sociaal contact afhankelijk van haar partner. Na verloop van tijd wende ze aan de stad en leerde ze  via de expat hub andere vrouwen kennen in dezelfde situatie en voelde ze zich veel minder eenzaam.

De weduwe waarvan de partner overlijdt zal zijn geliefde en de persoon die zij was altijd blijven missen. Het besef nooit meer met die ene speciale in je leven te kunnen spreken of aan te raken zal blijven. De herinneringen aan die persoon doen pijn, maar zijn tegelijkertijd  ook dierbaar.

Eenzaamheid gaat over de kwaliteit van contact en wat je van die contacten verwacht en over kwantiteit, het aantal mensen dat je kent. Heb je beide gevoelens van eenzaamheid dan kun je spreken over ernstige eenzaamheid.

Er zijn geen specifieke groepen mensen te benoemen die lijden aan eenzaamheid. Daarom zou je kunnen stellen dat eenzaamheid iedereen kan overkomen. Problematieken die ontstaan bij eenzaamheid treft meer mensen dan de voor de hand liggende doelgroepen als zieken, ouderen, daklozen of weduwen. Ook factoren zoals leeftijd, man of vrouw, burgerlijke staat, werkloos, gescheiden, westers allochtoon of niet-westers allochtoon; tellen in grote mate mee.  

Er wordt steeds meer eenzaamheid waargenomen bij jongeren 18-23 en de groep 35-55. Eenzaamheid is steeds meer aanwezig bij alle leeftijdscategorieën. Ook veel mantelzorgers, vooral jeugdigen, hebben door hun intensieve werk te maken met eenzaamheid.

Eenzaamheid is een ’totaalpakket’; dat wil zeggen dat er vaak ook andere (bijv. financiële,  psychiatrische, somatische) problemen zijn. In toenemende mate vinden we eenzaamheid van mensen met psychische problematiek.

Eenzaamheid in Eindhoven

Er komen steeds meer initiatieven om eenzaamheid te bestrijden. Altijd vol goede wil, maar niet altijd duurzaam. Eenzaamheid is een maatschappelijk probleem, een probleem van ons allen als inwoners van deze stad. De overheid kan dit probleem niet alleen oplossen, hooguit ervoor zorgen dat initiatieven uit de stad hun goede werk kunnen blijven doen.

Vaak met Eindhovenaren die vrijwillig en belangeloos zich inzetten voor anderen. Zeker rondom de kerst zie je mooie (vaak eenmalige) initiatieven.

Zijn deze initiatieven een tijdelijke ‘boost’ met een zwart gat achteraf of zorgt het er daadwerkelijk voor dat mensen duurzaam uit hun sociaal isolement komen en zelf mee gaan doen?  Vinden ze een weg in de emotionele pijn die ze voelen van het eenzaam zijn? Hoe kunnen deze mensen het leven dat ze hebben anders waarderen zodat ze anders en hopelijk minder eenzaam in het leven staan? De oplossing laat zich niet organiseren. Er is nog een lange weg te gaan. Bovendien is niet àlles oplosbaar.

Vanuit de politiek zullen we ervoor moeten zorgen dat de organisaties en initiatieven, hun goede werk kunnen voortzetten. Dankzij de maatschappelijke verkenning hebben we hiervan een goed beeld gekregen. De PvdA zal deze initiatieven blijven ondersteunen.

Oproep aan alle Eindhovenaren

Eenzaamheid is iets van ons allen, zowel het probleem als de oplossing/verlichting  er van. Luisteren naar elkaar, aandacht hebben voor elkaar is iets dat zich niet laat organiseren, maar een appel aan alle burgers in relatie tot hun mede-inwoners.

Wat extra oprechte aandacht voor uw medemens doet al wonderen. Juist in de kerstdagen. Bied uw naaste een reikende hand, zeg eens goedendag tegen elkaar. Laat de ander voelen dat hij of zij er toe doet. Sta open voor de ander. Maak echt contact met elkaar. Laat het niet bij de kerstdagen, graag het hele jaar als het even kan.

Ellen Schoumacher
PvdA Eindhoven – Raadslid Gemeente Eindhoven
woordvoerder zorg, diversiteit, armoede